Vegan Life Festival 2023 - Γονιμότητα, Εγκυμοσύνη, Θηλασμός: O ρόλος της φυτοφαγίας

ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ, ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ, ΘΗΛΑΣΜΟΣ - Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΦΥΤΟΦΑΓΙΑΣ

‍

Το Vegan Life Festival έχει καθιερωθεί ως ένα ετήσιο γεγονός στο ελληνικό ημερολόγιο από το 2016 και αποτελεί μια σημαντική συνάντηση για όσους ενδιαφέρονται:

‍

• Για έναν τρόπο ζωής χωρίς άσκηση βίας σε κανένα έμβιο ον 
• Για έναν τρόπο ζωής οικολογικό, καθώς ο πλανήτης Γη, ο πλανήτης μας, εκπέμπει S.O.S. καταρρέοντας και συμπαρασύροντας κάθε μορφή ζωής
• Για έναν τρόπο ζωής υγιεινό έως και τον υγιεινότερο υπό την προϋπόθεση ότι καταναλώνονται τρόφιμα φυτικά μη επεξεργασμένα (Whole-Food Plant-Based)

‍

Τα θέματα για τα οποία μίλησε η Μαιευτήρας – Γυναικολόγος κυρία Βασιλική Σκαλαφούρη αφορούν τα εξής:

‍

• Πώς προετοιμαζόμαστε κατάλληλα για μια ασφαλή εγκυμοσύνη;
• Τι ισχύει για τη φυτοφαγία κατά τη διάρκεια της κύησης; Ποια τα οφέλη αλλά και ποιοι οι πιθανοί κίνδυνοι; Καθώς και τρόπους παρεμπόδισης ανάπτυξης αρνητικών συνεπειών κατά την εφαρμογή της.
• Τι ισχύει για το θηλασμό όταν η μητέρα είναι φυτοφάγος;

‍

‍

‍

‍

ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

‍
Οι εξετάσεις που πρέπει να κάνει μια γυναίκα πριν μείνει έγκυος είναι οι εξής:

‍

1. Αιματολογικές εξετάσεις

• Γενική αίματος, Σίδηρος, Φερριτίνη
• Ομάδα αίματος και Ρέζους
• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης (Hb)
• TSH (έλεγχος θυρεοειδούς)
• Αντισώματα ερυθράς (IgG-IgM)
• Αντισώματα τοξοπλάσματος (IgG-IgM)
• Αντισώματα κυτταρομεγαλοϊού (IgG-IgM)
• Bιταμίνες Β12 και D3
• Ηπατίτιδα B (HbsAg)
• Ηπατίτιδα C (anti – HCV)
• HIV I+II (AIDS)
• VDRL ή RPR (έλεγχος σύφιλης)
• Έλεγχος για κυστική ίνωση

‍

2. Πλήρης γυναικολογικός έλεγχος

• Γυναικολογική εξέταση
• Λήψη τεστ παπ
• Υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων
• Έλεγχος μαστών ( αναλόγως της ηλικίας, ή μόνο ψηλάφηση σε νεότερες ή και απεικονιστικό έλεγχο με μαστογραφία και υπέρηχο σε μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες)

‍

Η υγιεινή διατροφή της γυναίκας είναι ιδιαιτέρως ευεργετική 12 μήνες προ σύλληψης. Το 2009 από 9 διαφορετικές μελέτες που διεξήχθησαν σε 7 χώρες πιθανολογήθηκε ότι η μητρική διατροφή αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης εγκεφαλικών όγκων στα παιδιά γυναικών που κατανάλωναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους επεξεργασμένο κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά, προϊόντα που περιείχαν κακής ποιότητας λάδια.

‍
Σε αντιδιαστολή, η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, ο ποιοτικός ύπνος, η αποχή από το κάπνισμα, το αλκοόλ, τις εξαρτησιογόνες ουσίες και η θετική ψυχολογία είναι το μυστικό για αυξημένη γονιμότητα, ομαλή έκβαση της κύησης και περισσότερες πιθανότητες φυσιολογικού τοκετού.

‍
Τις τελευταίες δεκαετίες, η φυτοφαγία αυξάνει παγκοσμίως, ακολουθώντας τα νέα ιατρικά δεδομένα, τα οποία υποδεικνύουν ότι συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση των νόσων του δυτικού τρόπου ζωής. Αυτά τα νοσήματα περιλαμβάνουν:

‍

• Καρδιαγγειακές παθήσεις
• Διαβήτη τύπου 2
• Παχυσαρκία
• Καρκίνο (μαστού, προστάτη, εντέρου κ.λπ.)
• Αυτοάνοσες διαταραχές
• Άνοια και νόσο Alzheimer

‍

Οι καλά σχεδιασμένες φυτοφαγικές διατροφές είναι κατάλληλες (ασφαλείς και ευεργετικές) για όλα τα στάδια της ζωής ενός ανθρώπου συμπεριλαμβάνοντας:

‍

1. Κύηση
2. Θηλασμό
3. Νεογνική ηλικία
4. Παιδική ηλικία
5. Εφηβική ηλικία

‍

‍

‍

VEGAN ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ

Η κατανάλωση φυτικών τροφών, μη επεξεργασμένων (Whole – Food Plant – Based Diet), είναι άκρως ευεργετική αρκεί να καταναλώνετε ποικιλία φυτικών τροφών σε ικανοποιητικό αριθμό θερμίδων. Να λαμβάνεται υπόψιν η ισορροπία που απαιτείται σε μικροθρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

 
Οι vegan έγκυες έχουν μειωμένο κίνδυνο για:

‍

1. Διαβήτη κυήσεως (πρόσληψη 10γρ φυτικών ινών ανά ημέρα συνδέεται με 26% μείωση του κινδύνου διαβήτη κυήσεως)
2. Υπέρταση
3. Προεκλαμψία (ευθέως ανάλογη με υψηλή κατανάλωση λίπους και ζάχαρης και χαμηλής κατανάλωσης φυτικών ινών)
4. Αύξηση βάρους σώματος
5. Πρόωρο τοκετό
6. Καισαρικές τομές
7. Επιλόχεια κατάθλιψη
8. Μητρική και νεογνική θνησιμότητα

‍

Φυτική διατροφή και Χρόνια νεφρική νόσο

Μελέτες σε έγκυες με χρόνια νεφρική νόσο κατέδειξαν ότι όσες από αυτές ακολούθησαν χορτοφαγική διατροφή είχαν καλύτερη έκβαση ως προς την πορεία της νεφρικής νόσου αλλά και μειωμένα ποσοστά χαμηλού βάρους γέννησης εμβρύων για την εβδομάδα κυήσεως.

‍

Εμβρυική ανάπτυξη

Μελέτη σε Ινδία και  Δανία έδειξε ότι η υψηλή πρόσληψη λαχανικών (ιδιαιτέρως πράσινα φυλλώδη) και φρούτων, δρα θετικά στην ανάπτυξη των εμβρύων και στο βάρος γέννησής τους.

‍

Μεγαλύτερη προστασία από γονιδιοτοξικούς παράγοντες

1. Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες

Εμπεριέχονται στα καπνιστά, σε μύδια και αστακούς που διαβιούν σε μολυσμένα νερά, δημιουργούνται κατά το ψήσιμο ζωικών προϊόντων στα κάρβουνα και  μπορεί να μειώσουν το βάρος γέννησης.

 
2. Νιτρώδη μέσω πόσιμου νερού - διατροφής (οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στα καπνιστά ψάρια και το επεξεργασμένο κρέας) επιφέρουν κινδύνους:
‍

• Συγγενών ανωμαλιών
• Όγκων εγκεφάλου
• Παιδιατρικών ασθενειών
• Άσθμα
• Έκζεμα
• Διαβήτη τύπου 1
• Σχιστίες στόματος – προσώπου (ασπίδα το φολικό οξύ, έντονη η παρουσία του σε φυτικά τρόφιμα)
• Παιδιατρικών όγκων

‍

Σε έγκυες και παιδιά συστήνεται μη βρώση μεγάλων ψαριών καθώς αυτά είναι πλούσια σε βαρέα μέταλλα, π.χ. υδράργυρος, διοξίνες και άλλους χημικούς ρύπους.

‍

Αποφυγή δημιουργίας διατροφικών ελλείψεων

Για να αποκομίσουμε τα τεράστια οφέλη της φυτικής διατροφής πρέπει αυτή να είναι σωστά σχεδιασμένη ώστε να αποφευχθούν πιθανές ελλείψεις όπως σε:

‍

Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Ωμέγα 3 και Ωμέγα 6

‍

‍Ωμέγα 3 (ALA, DHA, ERA, τα 3 βασικά, συνολικά είναι 11)

‍Τροφές με ALA

• Λιναρόσπορος
• Σπόροι chia
• Ροβίτσα
• Καρύδια
• Σόγια
• Λάδι ελαιοκράμβης
• Σογιέλαιο

‍

Όχι τηγάνισμα, οι υψηλές θερμοκρασίες τα καταστρέφουν.

‍

Το ALA μετατρέπεται στον ανθρώπινο οργανισμό σε:

• DHA (βασικό για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος και του αμφιβληστροειδή)
• ERA (αντιφλεγμονώδη  και αντικαταθλιπτική δράση)

‍

Αλλά μόνο κατά 1-10% σε ERA και 0,5-5% σε DHA. Τα υψηλά επίπεδα ωμέγα -6 και τα τρανς λιπαρά (μαργαρίνη), λάδι καρύδας, λάδι φοίνικα, φοινικοπυρηνέλαιο, παρεμποδίζουν τις ροαναφερθέντες μετατροπές, ως εκ τούτου ιδανική αναλογία είναι 1/2 ή 1/3 τα Ω-6 προς Ω-3.

‍

‍

‍Τροφές με Ω-6

‍

• Ξηροί καρποί
• Σπόροι
• Φυλλώδη λαχανικά
• Δημητριακά
• Έλαια‍‍

Οι χορτοφάγοι εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά ERA και DHA στο πλάσμα από τους παμφάγους. Συστήνεται η κατανάλωση συμπληρώματος DHA από μικροάλγη καθημερινά 100-200mg πριν από  την κύηση, κατά τη διάρκειά της αλλά και κατά το θηλασμό.

‍

‍

Βιταμίνη Β12

Είναι σημαντική για τη σύνθεση DNA, την παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια, την ερυθροποίηση στο μυελό των οστών, στη σύνθεση μυελίνης (για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος), την μετατροπή ομοκυστεϊνης σε μεθειονίνη.

‍

Η χρόνια έλλειψή της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει μόνιμες νευρολογικές βλάβες. Κατά τη διάρκεια της κύησης η απορρόφησή της από το έντερο αυξάνει. Η αποθηκευμένη στους μητρικούς ιστούς Β12 δεν διαπερνά τον πλακούντα αλλά μόνο η Β12 που απορροφάται στην καθημερινότητα της εγκύου.

‍
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι οι χαμηλές συγκεντρώσεις στον ορό της μητέρας στο Α’ τρίμηνο είναι παράγοντας κινδύνου για:

‍

• Βλάβες νωτιαίου σωλήνα του εμβρύου
• Προεκλαμψία
• Μακροκυτταρική αναιμία (μπορεί να υποκρύπτεται σε έλλειψη σιδήρου ή υψηλά επίπεδα φυλλικού οξέος)
• Νευρολογικές διαταραχές

‍

Η ανεπάρκεια της Β12 αυξάνει στο Β’ και Γ’ τρίμηνο της κυήσεως λόγω:

‍

1. Αυξημένου μεταβολικού ρυθμού.
2. Η ενεργή Β12 διαπερνά τον πλακούντα
3. Αιμοαραίωσης

‍

Οπότε είναι σημαντική η διαφοροδιάγνωση της αληθινής έλλειψης από την φυσιολογική μείωση.

Σε θηλάζοντα βρέφη η έλλειψη οδηγεί σε λήθαργο, υποτονία, αναπτυξιακές διαταραχές.

‍

Σίδηρος

‍Συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε σίδηρο, όπως:

‍

• Μαύρες σταφίδες
• Μαύρα φασόλια
• Φακές
• Σπόροι chia
• Αποξηραμένα σύκα
• Μελάσα
• Μαύρη σοκολάτα πάνω από 85% κακάο

‍

Συνδυαστικά με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C, εσπεριδοειδή – πιπεριές – λιαστή ντομάτα. Αποφύγετε την ταυτόχρονη κατανάλωση γαλακτοκομικών, καφέ, κακάο, μαύρου τσαγιού και κόκκινου κρασιού, λαμβάνοντάς τα με διαφορά 1 ώρα. Συμπληρώματα σιδήρου κατόπιν εργαστηριακού ελέγχου.

‍

Ασβέστιο

‍Σημαντική η πρόσληψη ασβεστίου αλλά εξίσου σημαντική και η μειωμένη αποβολή του. Αυξημένη αποβολή μέσω των ούρων προκαλούν:

‍

• Ζωική πρωτεΐνη
• Αλάτι
• Αλκοόλ

‍

Μειωμένη απορρόφηση προκαλούν τα οξαλικά οξέα (στο σπανάκι και στα φύλλα παντζαριού) μειώνουν την απορρόφησή του, με το βρασμό όμως ένα μέρος τους αποβάλλεται και έτσι αυτή βελτιώνεται.

‍
Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο

1. Μπρόκολο
2. Λαχανίδα
3. Κινέζικο λάχανο Bok Choy
4. Φύλλα ραπανιού
5. Ταχίνι
6. Σουσάμι
7. Αμύγδαλα
8. Τόφου – τέμπε
9. Αποξηραμένα σύκα
10. Όσπρια
11. Σημαντική πηγή το σκληρό νερό με υψηλές συγκεντρώσεις ασβεστίου και μαγνησίου

‍

Κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας επαρκής πρόσληψη ασβεστίου θεωρείται 1200-1500mg/day στις χορτοφάγες.

‍

Βιταμίνη D‍

• Αυξάνει την ευαισθησία της ινσουλίνης για μεταφορά γλυκόζης μέσω των υποδοχέων ινσουλίνης.
• Μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, οπότε μειώνει το διαβήτη κυήσεως.
• Έχει θετική επίδραση στην αρτηριακή πίεση μέσω ομοιόστασης όγκου πλάσματος και ηλεκτρολυτών.
• Συμβάλλει στη μείωση της υπέρτασης και της προεκλαμψίας επηρεάζοντας τον άξονα ρενίνης – αγγειοτενσίνης.
• Συμβάλλει στη μείωση χαμηλού βάρους γέννησης νεογνών.
• Μειώνει το ποσοστό πρόωρων τοκετών

‍

Αντιθέτως, υπερβολική βιταμίνη D μειώνει τις συγκεντρώσεις προγεστερόνης προκαλώντας πρόωρο τοκετό.

‍

Πηγές βιταμίνης D

1. Φασόλια
2. Μπρόκολο
3. Πράσινα φυλλώδη λαχανικά
4. Άγρια μανιτάρια
5. Εμπλουτισμένα γάλατα σόγιας και δημητριακά

Η συνιστώμενη δόση είναι 1000-2000 IU την ημέρα.
Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για προσδιορισμό της σωστής δόσης κατά τη διάρκεια της κυήσεως.

‍

‍

‍

‍

‍

ΘΗΛΑΣΜΟΣ

‍13 δημοσιεύσεις  που αφορούσαν το διαιτητικό αποτύπωμα της διατροφής στο μητρικό γάλα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι φυτοφάγες μητέρες είναι ικανές να παράγουν διατροφικά θρεπτικότατο γάλα για τα μωρά τους, υπό την προϋπόθεση της λήψης των κατάλληλων διατροφικών συμπληρωμάτων, όπως βιταμίνης Β12. Ως εκ τούτου, οι διατροφικές επιλογές μιας θηλάζουσας δεν θα πρέπει να είναι κριτήριο αποκλεισμού της ως δότρια από τράπεζα γάλακτος.

‍
Η σχέση μεταξύ σύνθεσης μητρικού γάλακτος και διατροφής της μητέρας τους 6 πρώτους μήνες θηλασμού, είναι μη στατιστικά σημαντική.

Το ποσοστό λίπους στο μητρικό γάλα συσχετίστηκε με το δείκτη μάζας σώματος BMI της μητέρας, ιδιαιτέρως τον πρώτο μήνα. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η διατροφική αξία του γάλακτος εξαρτάται από τη σύσταση του σώματος της μητέρας ανεξαρτήτου διατροφικού μοντέλου.

‍
Διατροφικά συμπληρώματα δεν βελτιώνουν τη σύστασή του, πιθανόν λόγω ύπαρξης εξισορροπιστικών μηχανισμών ώστε η ποιότητά του να είναι σταθερή.
‍

Οι θηλάζουσες θα πρέπει να έχουν ικανοποιητικά επίπεδα βιταμίνης Β12 στον οργανισμό τους ώστε και το γάλα τους να περιέχει επαρκή ποσότητα για αποφυγή δημιουργίας μόνιμων νευρολογικών προβλημάτων στα βρέφη.
‍

Σε μελέτη του Pawlak και συνεργατών οι vegan είχαν έλλειψη 19.2%, οι χορτοφάγοι 18.2% και οι παμφάγοι 15.4%. Ως προς τη σύνθεση του γάλακτος και τα λιπαρά οξέα, οι μητέρες που ακολουθούσαν φυτική διατροφή είχαν:

‍

• σημαντικά υψηλότερα ποσοστά καλών λιπαρών οξέων, πολυακόρεστων και Ωμέγα-3
• μειωμένη αναλογία Ωμέγα-6 προς Ωμέγα-3 (επιθυμητό)
• μειωμένα ποσοστά κορεσμένων και τρανς λιπαρών,

από ότι οι χορτοφάγες που κατανάλωναν και κάποια γαλακτοκομικά ή και αυγά, και από τις παμφάγες.
‍

Το μόνο σημείο που εφιστά την προσοχή μας είναι ότι έχουν και χαμηλά ποσοστά DHA, που είναι απαραίτητα, οπότε το κατάλληλο συμπλήρωμα θα βοηθούσε στην αποκατάστασή τους. Σε κάθε περίπτωση απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να αξιολογήσουμε ικανοποιητικά τη σύσταση του γάλακτος θηλαζουσών που ακολουθούν φυτική διατροφή.

‍

Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές ότι  η φυτοφαγία είναι υγιεινή, ευεργετική, ωφέλιμη με την προϋπόθεση της κατανάλωσης ποικιλίας φυτικών τροφών σε ικανοποιητικό αριθμό θερμίδων, με επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων μικροστοιχείων όπως η βιταμίνη Β12, τόσο κατά την περίοδο που προηγείται της κυήσεως όσο και κατά τη διάρκεια της αλλά και του θηλασμού.

‍
Ως απόρροια μιας συνεχώς αυξανόμενης ανάγκης, να υπάρχει η κατάλληλη ιατρική φροντίδα από επαγγελματίες υγείας, ενημερωμένους ως προς τα νέα ιατρικά δρώμενα, διαθέτοντας και οι ίδιοι ανοιχτό τρόπο σκέψης, μακριά από ανάλγητες πρακτικές του παρελθόντος, σε ένα νοσοκομειακό περιβάλλον ασφαλές, ποιοτικό, που σέβεται τον ασθενή και τον περιβάλλει με ενσυναίσθηση, δημιουργήθηκε στο Ιασώ το πρωτοποριακό τμήμα Vegan Maternity Care. Γνωστοποιούμε την ύπαρξή του ώστε να μπορούν να δεχθούν τη φροντίδα του έγκυες αλλά και ασθενείς που πιστεύουν σε έναν πιο εναλλακτικό τρόπο ζωής, ώστε όλοι μαζί να σεβαστούμε τους εαυτούς μας αλλά και όλα τα άλλα πλάσματα, ανθρώπινα και μη, που μας περιβάλλουν.

‍
Ένας από τους πρώτους βίγκαν εναλλακτικούς  τοκετούς που είχα στο μαιευτήριο Ιασώ ήταν αυτός της πολυαγαπημένης μου Νίκης Χάγια. Έχοντας οικοδομήσει μία πολύ δυνατή αμφίδρομη σχέση καθώς μοιραστήκαμε το κοινό μας πάθος για το βιγκανισμό καταφέραμε να φέρουμε στον κόσμο αυτή την υπέροχη ύπαρξη ονόματος Χλόη. Βλέπουμε λοιπόν την ομορφιά του να μεγαλώνει κανείς vegan παιδιά, υγιή ευτυχισμένα με ενσυναίσθηση.

‍

‍
Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, εμπλουτίζονται οι γνώσεις μας σχετικά με τη φυτοφαγία και αυτό είναι απαραίτητο ώστε να βαδίσουμε με ασφάλεια σε ένα κόσμο καλύτερο  για την ανθρωπότητα, για κάθε έμβιο ον που περπατάει, έρπει, κολυμπάει, πετάει, πάνω μέσα και γύρω από τη Γη καθώς και για το υπόλοιπο φυσικό μας περιβάλλον.
‍

O άνθρωπος ως ανώτερο ον έχει την ηθική υποχρέωση και ευθύνη της προστασίας των πιο ευάλωτων.
‍

Ας μην ξεχνάμε ότι όσο πιο ευάλωτο είναι το θύμα, τόσο πιο αποτρόπαιο.

‍

‍

Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την παρουσίαση της κυρίας Σκαλαφούρη πατώντας εδώ.

‍