Εγκυμοσύνη και vegan τρόπος ζωής

‍

Το άρθρο που ακολουθεί είναι από την ομιλία της γυναικολόγου Βασιλικής Σκαλαφούρη στο Vegan Life Festival.

«Ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα»
Λάο Τσε

Το δικό μου προσωπικό ταξίδι ως βίγκαν ξεκίνησε πριν από 4 χρόνια, όταν εκείνη η λεπτή φωνούλα που ακούμε πολλές φορές μέσα μας να μας λέει ότι μάλλον κάτι δεν κάνουμε καλά, έγινε τόσο δυνατή που με ξεκούφανε. Πως είναι δυνατόν να αγαπώ τα ζώα, τους σκύλους μου, τις γάτες μου και ταυτόχρονα να τρώω το αρνάκι, το μοσχαράκι και πάει λέγοντας.

Καθισμένη λοιπόν στο γραφείο μου, πάνω στο οποίο γουργουρίζει ένας πανέμορφος κεραμιδόγατος ο Μπέντζα, χαϊδεύω το κεφάλι της πολυαγαπημένης μου Ρούμπυ, θηλυκό Ροντβάιλερ 8 ετών, η αρχόντισσα του σπιτιού, ενώ δίπλα της κοιμάται ο Μπάμπης ένα ημίαιμο Πίτμπουλ  που μάζεψα πριν από 2 χρόνια από μια χαράδρα στην Πάρνηθα με σπασμένα τα πίσω πόδια. Και καθώς περιβάλλομαι από τόση αγάπη αναρωτιέμαι πώς θα ήταν ο κόσμος γύρω μας αν σταματούσαμε να ασκούμε βία στα υπόλοιπα όντα με τα οποία μοιραζόμαστε στον πλανήτη Γη;

Παρακινούμενη λοιπόν από το επάγγελμα- λειτούργημα, που έχω την ευλογία να ασκώ, με πλημμύρισε μια ακαταμάχητη επιθυμία να ψάξω επιστημονικά πλέον, πέρα από συναισθήματα και ηθική, αν είναι εφικτό μια γυναίκα ευρισκόμενη σε κύηση, στην πιο ευάλωτη φάση της ζωής της αφού θέτει τις βάσεις για την ανάπτυξη μιας νέας ζωής, να είναι βίγκαν, που σημαίνει να μην καταναλώνει ζώα ή παράγωγα αυτών.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφέρω κάποια βασικά ερωτήματα που απασχολούν ενδεχομένως όλους τους ανθρώπους που θέλουν να υιοθετήσουν αυτόν τον τρόπο ζωής, απασχόλησαν και εμένα φυσικά, όταν αποφάσισα να μεταβώ στο βιγκανισμό, πολλάκις, δε τις εγκύους.

• Από πού θα πάρω την πρωτεΐνη που χρειάζομαι;
• Θα εμφανίσω έλλειψη Σιδήρου (Fe) και κατ’ επέκταση αναιμία;
• Τι θα γίνει με το βάρος μου, μήπως δεν πάρω αρκετά κιλά ώστε να αναπτυχθεί σωστά το μωρό μου;
• Θα παρουσιάσω έλλειψη της βιταμίνης Β12;
• Αν φάω σόγια είναι μεταλλαγμένη και κατ’ επέκταση επιβλαβής; Και τι γίνεται με τα φυτοοιστρογόνα που έχει;
• Αν δεν καταναλώνω γαλακτοκομικά προϊόντα από πού θα πάρω Ασβέστιο και πως θα έχουμε γερά κόκαλα και δόντια εγώ και το μωρό μου;
• Αν δεν καταναλώνω ψάρια και θαλασσινά από πού θα πάρω το Ιώδιο που είναι αναγκαίο και τα Ωμέγα 3;
• Αν γίνω χορτοφάγος και καταναλώνω αποκλειστικά φυτικές τροφές τι γίνεται με τα φυτοφάρμακα/ εντομοκτόνα και τα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειές τους;
• Τι γίνεται με τα χημικά που υπάρχουν στα καλλυντικά και τα απορρυπαντικά και τα οποία απορροφούνται από το δέρμα μας;
• Εν τέλει είναι ένας vegan τρόπος διατροφής και γενικά διαβίωσης υγιεινός ή και υγιεινότερος από τον Δυτικού τύπου που εφαρμόζει η κοινωνία μας τις τελευταίες δεκαετίες; Ενδείκνυται αυτός και για τις γυναίκες που βρίσκονται σε κύηση;

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν προσεγγίζοντας τη βίγκαν διατροφή στην εγκυμοσύνη, αναφέροντας ότι έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα αν συνδυάσουμε το βιγκανισμό ως φιλοσοφία και στάση ζωής με την κατανάλωση φυτικών τροφών κατά το δυνατόν μη επεξεργασμένων, whole-food plant based diet.

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Τι ισχύει τελικά για τις πρωτεΐνες;

Αρχικά να επισημάνουμε ότι οι απαιτήσεις του οργανισμού σε πρωτεΐνη μπορούν εύκολα να ικανοποιηθούν σε μία vegan διατροφή η οποία περιλαμβάνει 1) ποικιλία φυτικών τροφών και 2) ικανοποιητικό αριθμό θερμίδων. Ιταλική Ένωση Διατροφολογίας 2017

Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από αμινοξέα, τα αμινοξέα δηλαδή είναι δομικά συστατικά των πρωτεϊνών. Ο άνθρωπος χρειάζεται 20 αμινοξέα, από αυτά τα 11 τα συνθέτει ο ίδιος γι’ αυτό ονομάζονται μη βασικά, τα υπόλοιπα 9 δεν έχει την ικανότητα να τα συνθέσει γι’ αυτό ονομάζονται βασικά, του είναι δηλαδή απολύτως απαραίτητα και τα προσλαμβάνει από τις τροφές. Λίγες φυτικές τροφές περιέχουν και τα 9 βασικά αμινοξέα, κάτι το οποίο έδωσε κίνητρο στους επικριτές της χορτοφαγίας να ισχυρίζονται ότι είναι επικίνδυνη να οδηγήσει σε ανεπάρκεια πρωτεϊνών. Μύθος! Γιατί; Διότι όλα τα βασικά αμινοξέα μπορεί να τα προσλάβει ο οργανισμός του ανθρώπου από τις φυτικές πρωτεΐνες. USDA = Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών 9/12/2018.

Εάν μια ποικιλία φυτικών τροφών καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν υπάρχει ανάγκη για συνδυασμούς πρωτεϊνικών πηγών σε κάθε γεύμα.  «Αμερικανική Διαιτητική Ένωση, Academy of Nutrition and Dietetics 2016» (Είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός Διαιτολόγων των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής). Η πρωτεΐνη πρέπει να αποτελεί το 10-20% της διατροφής και 10% επιπλέον για τις έγκυες (2^ου και 3^ου τριμήνου) και τις θηλάζουσες. Ιταλική Ένωση Διαιτολόγιας 2017.

Και ποια φυτικά τρόφιμα είναι πλούσια σε πρωτεΐνη;

1. Όσπρια: φασόλια, φακές, ρεβίθια, φάβα, ροβίτσα, λούπινα, σόγια (και τα προϊόντα αυτής π.χ. τόφου, τέμπε) κ.α.
2. Ψευδοδημητριακά: κινόα, κεχρί, φαγόπυρο, αμάρανθος κ.α.
3. Πράσινα φυλλώδη λαχανικά: λαχανίδα, αρακάς κ.α.
4. Ξηροί καρποί: αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια Αιγίνης, κάσιους κ.α.
5. Σπόροι: κολοκυθόσποροι, ηλιόσποροι, σπόροι τσία κ.α.

ΣΙΔΗΡΟΣ

Αναφορικά τώρα με τον σίδηρο όλες οι έγκυες γυναίκες βρίσκονται εν δυνάμει σε κίνδυνο εμφάνισης έλλειψης σιδήρου καθώς οι απαιτήσεις σχεδόν διπλασιάζονται την περίοδο αυτή (7-30% όλων των κυήσεων)
Ξέρατε ότι μία καλά σχεδιασμένη vegan διατροφή μπορεί εύκολα να καλύψει τις απαιτήσεις αυτής της περιόδου σε σίδηρο;  Academy of Nutrition and Dietetics 2017.Ο σίδηρος διακρίνεται σε δύο είδη: 1) τον ανόργανο μη αιμικό (non haem), 2) τον οργανικό / αιμικό (heam iron).

Είναι απαραίτητος για τη σύνθεση των αιμοσφαιρινών και συνεπώς τη μεταφορά του οξυγόνου, μέσω αυτών, σε όλο το σώμα. Ο αιμικός περιέχεται στο κρέας και είναι πιο εύκολα απορροφήσιμος, κατά 20-30%, ενώ ο μη αιμικός περιέχεται στα φυτά, είναι πιο δύσκολα απορροφήσιμος, κατά 1-10% και η απορρόφησή του εξαρτάται και από άλλους παράγοντες. Άρα όσο πιο πολύ κρέας τρώμε τόσο πιο πολύ Fe θα έχουμε στο αίμα μας, ωστόσο αυτό αν και αρχικά ακούγεται καλό στην πραγματικότητα δεν είναι. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν είναι ικανός να διαχειριστεί την περίσσεια αιμικού Fe και τον συσσωρεύει. Η συσσώρευση όμως αυτή συνδέεται με:

• ανάπτυξη καρκίνου
• αυξημένο κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων και
• αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.

Αντιθέτως, ο μη αιμικός Fe είναι διαχειρίσιμος από τον ανθρώπινο οργανισμό, αν υπάρχει έλλειψή του το έντερο θα αυξήσει την απορρόφηση, αν υπάρχει επάρκεια όμως όχι. Μία από τις μεγαλύτερες διατροφικές μελέτες η EPIC European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition 2013 σύγκρινε πάνω από 33.000 κρεοφάγους, 18.000 vegetarians χορτοφάγους και 2.500 vegans και βρήκε ότι οι vegans είχαν τα υψηλότερα επίπεδα πρόσληψης σιδήρου.

Φυτικές τροφές πλούσιες σε σίδηρο είναι:

Μαύρη σταφίδα, αποξηραμένα σύκα, αποξηραμένο θυμάρι, φρέσκος βασιλικός, αγκινάρα, λαχανίδα, μαϊντανός, σπανάκι, πράσο, αρακάς, σπιρουλίνα, φακές, μαύρα φασόλια, σπόροι chia…

Η απορρόφησή του μπορεί να διπλασιαστεί αν 1^ον μαγειρευτούν ταυτόχρονα τα όσπρια και τα σιτηρά με σκόρδο και κρεμμύδι, 2^ον αν μουλιαστούν προτού μαγειρευτούν για 12 ώρες και να τετραπλασιαστεί αν ταυτόχρονα καταναλώσουμε τρόφιμα με βιταμίνη C, π.χ. λεμόνι, πορτοκάλι, φράουλες. Η απορρόφησή του μειώνεται με την ταυτόχρονη λήψη καφέ, μαύρου τσαγιού, κακάου και κόκκινου κρασιού καθώς επίσης και με γαλακτοκομικά. Όλες αυτές οι τροφές θα πρέπει να καταναλώνονται με μία ώρα διαφορά.
Συμπληρώματα σιδήρου είναι απαραίτητο να χορηγούνται σε όλες τις έγκυες γυναίκες κατόπιν εργαστηριακού ελέγχου.

ΒΑΡΟΣ

Συνεχίζουμε με ένα άλλο σοβαρό θέμα που είναι τι άλλο, η πρόσληψη βάρους; Κατά τη διάρκεια της κυήσεως είναι απαραίτητη μόνο μια μέτρια αύξηση θερμίδων, 340 εξτρά θερμίδες την ημέρα στο 2^ο τρίμηνο, π.χ. μία μπανάνα, ένα μήλο και ένα αχλάδι  και 450 στο 3^ο, που σημαίνει ένα αβοκάντο και μία μπανάνα. Και αυτό με την προϋπόθεση ότι αναφερόμαστε σε γυναίκες κανονικού σωματικού βάρους στην αρχή της εγκυμοσύνης.
Μια υγιεινή σωστά σχεδιασμένη φυτική διατροφή παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη του εμβρύου (Physicians Committee for Responsible Medicine Washington) και ταυτόχρονα βοηθά τις μέλλουσες μητέρες να διατηρούν κανονικό σωματικό βάρος κατά τη διάρκεια της κυήσεως με αποτέλεσμα να είναι προστατευμένες από:

• Την εμφάνιση Διαβήτη κυήσεως
• Την ανάπτυξη Υπέρτασης και Προεκλαμψίας (Σοβαρή διαταραχή της κυήσεως κατά την οποία εμφανίζεται αυξημένη αρτηριακή πίεση, πρωτεΐνη στα ούρα και παθολογικά οιδήματα)
• Την εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης
• Το μειωμένο ποσοστό καισαρικών τομών

Και κλείνοντας την αναφορά στο βάρος θα ήθελα να σας πω ότι  το Μέσο Σωματικό Βάρος Γέννησης νεογνών βίγκαν μητέρων δεν διαφέρει σημαντικά από αυτό των νεογνών που γεννήθηκαν από μητέρες παμφάγες.

Β12

Πολλή συζήτηση έχει προκληθεί και γύρω από τη βιταμίνη Β12, η οποία είναι μία από τις βιταμίνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας. Πρέπει οι βίγκαν να παίρνουν σε όλη τη ζωή τους Β12;
Και τι γίνεται με την έλλειψή της γενικότερα στον πληθυσμό;
Ας εξετάσουμε λοιπόν τα δεδομένα

Ανεπάρκειά της μπορεί να προκαλέσει:

• αναιμία
• περιφερική νευροπάθεια και
• άνοια

Η Β12 παράγεται αποκλειστικά από μικροοργανισμούς που ζουν στο έδαφος και το νερό, οι οποίοι προσκολλώνται στις ρίζες των φυτών, τις οποίες τα ζώα βοσκής καταναλώνουν. Στις θάλασσες η Β12 βρίσκεται στο φυτοπλαγκτόν.  Τα δε ψάρια λαμβάνουν την Β12 μέσω της κατανάλωσης πλαγκτόν και φυσικά άλλων ψαριών. Οπότε η Β12 θα είναι σε υψηλότερα επίπεδα στα μεγαλύτερα ψάρια, εκεί όμως ανακύπτουν άλλου είδους προβλήματα που θα αναλύσουμε στη συνέχεια.

Στις μέρες μας λόγω της εντατικής παραγωγής της κτηνοτροφίας τα ζώα δε βόσκουν πλέον, άρα δεν έρχονται σε επαφή με αυτούς τους μικροοργανισμούς του εδάφους, ακόμα όμως και αν έβοσκαν, λόγω της εντατικής καλλιέργειας του εδάφους με βαριά φυτοφάρμακα/εντομοκτόνα οι μικροοργανισμοί αυτοί εξοντώνονται. Agriculture and Food 2019 (Australia).
Η βαριά χρήση αντιβιοτικών στα ζώα κτηνοτροφίας εξοντώνει τα απαραίτητα βακτήρια στις πεπτικές οδούς των ζώων, τα οποία είναι αναγκαία για την αξιοποίηση της Β12. Αυτό έχει συμβάλει παγκοσμίως στην έλλειψή της. Επιπλέον, έχει δημιουργήσει ένα άλλο πρόβλημα, αυτό της αντιβιοτικής αντίστασης, δηλαδή της αυξημένης αντίστασης των μικροβίων στα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ικανοποιητικά τις λοιμώξεις. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050, 10 εκατομμύρια θάνατοι ανθρώπων θα οφείλονται στην αντιβιοτική αντίσταση.

Οι ζωοτροφές ενισχύονται με Β12 ή χορηγούνται συμπληρώματα Β12 στα ζώα, τα οποία είναι πιο οικονομικά από αυτά των ανθρώπων. Επομένως, ένας παμφάγος λαμβάνει τη Β12 από τα συμπληρώματα που τελικά δίνονται στα ζώα. Plant –Based evidence-based Nutrition Vitamin B12.Ικανοποιητική ποσότητα Β12 δεν μπορεί να βρεθεί σε φυτικές τροφές, οπότε όλοι οι βίγκαν απαιτείται να παίρνουν συμπληρώματα Β12 και επιπλέον να καταναλώνουν τρόφιμα ενισχυμένα με Β12 μέσα στην εβδομάδα, όπως φυτικά γάλατα, δημητριακά πρωινού κ.τ.λ.
Οι έγκυες και θηλάζουσες απαιτείται να λαμβάνουν ξεχωριστά Β12 και όχι σε σχήματα πολυβιταμινών, προτιμότερο είναι να λιώνει κάτω από τη γλώσσα ή να μασιέται αργά γιατί έτσι έχουμε καλύτερη απορρόφηση. Η απαραίτητη δοσολογία καθορίζεται κατόπιν των κατάλληλων αιματολογικών εξετάσεων.

ΣΟΓΙΑ

Τελικά είναι η σόγια μεταλλαγμένη;

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω ότι τη σόγια την τροποποιήσανε γενετικά, τη μεταλλάξανε με άλλα λόγια, όχι για να ταΐσουν τους βίγκαν και εν δυνάμει βίγκαν του πλανήτη, αλλά για τη μαζική εκτροφή των εκατομμυρίων ζώων που εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος. Άρα να ενημερώσω, για όσους δεν το γνώριζαν ως τώρα, ότι οι παμφάγοι έχουν καταναλώσει και συνεχίζουν να καταναλώνουν φυσικά, απίστευτες ποσότητες μεταλλαγμένης σόγιας μέσω των ζώων και των ζωικών προϊόντων που τρώνε, επομένως δεν τίθεται θέμα ανησυχίας για το γάλα σόγιας και το τόφου με πιστοποίηση της πρώτης ύλης τους ως μη γενετικά τροποποιημένης σόγιας.

Κάτι το οποίο δεν είναι ευρέως γνωστό για τη σόγια είναι ότι περιέχει φυτοοιστρογόνα ή ισοφλαβόνες, δηλαδή φυτικά οιστρογόνα, τα οποία ανταγωνίζονται τα οιστρογόνα του ανθρώπινου οργανισμού στη σύνδεσή τους με τους υποδοχείς, δηλαδή μπλοκάρουν τη δράση τους άρα ίσως να προστατεύουν από τον καρκίνο του μαστού.
Journal of the American Medical Association 2009
NutritionFacts.org
Michael Greger M.D. 2/2017

ΑΣΒΕΣΤΙΟ

Εν συνεχεία ας μιλήσουμε για μία άλλη σημαντική κατηγορία τροφίμων που επίσης δημιουργεί μεγάλη αναστάτωση η ιδέα του αποκλεισμού της από τη διατροφή μας, τα γαλακτοκομικά. Οι απαιτήσεις σε ασβέστιο μπορούν να καλυφθούν από μία βιγκαν διατροφή τόσο για την έγκυο όσο και για το μωρό της.

Φυτικά τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο είναι:

• πράσινα φυλλώδη λαχανικά,
• μπρόκολο,
• αποξηραμένα σύκα,
• τόφου,
• τέμπε,
• ταχίνι,
• αμύγδαλα,
• σουσάμι,
• σπόροι τσία
• γλυκοπατάτες.

Ασβέστιο περιέχει και το νερό της βρύσης όπως και το πλούσιο σε αυτό μεταλλικό νερό, το οποίο απορροφάται πολύ αποτελεσματικά από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Η πρόσληψη ασβεστίου πρέπει να συνδυάζεται:

• με χαμηλή διαιτητική πρόσληψη νατρίου (αλατιού)
• με άσκηση
• ικανοποιητικά επίπεδα βιταμίνης Β12 και D.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι ανάγκες για ασβέστιο είναι υψηλότερες κατά την κύηση και χαμηλότερες κατά το θηλασμό.
Baroni L., Goggi S., Battino M. A Mediterranean- Based Food Guide For Italian Adult, Pregnant and Lactating Vegetarians I. Acad. Nutr. Diet 2017

ΩΜΕΓΑ 3

Σχετικά με την πρόσληψη των Ωμέγα 3 και του Ιωδίου ας δούμε τώρα από πού μπορούμε να τα προσλάβουμε εκτός από τα ψάρια και τα θαλασσινά μιας και η τεράστια μόλυνση που έχουμε προκαλέσει στο υδάτινο περιβάλλον δεν είναι άμοιρη επιπτώσεων, με αποτέλεσμα βαρέα μέταλλα να βρίσκονται στα μεγάλα ψάρια που ζούνε και περισσότερο και επομένως έχουν και μεγαλύτερες ποσότητες Ωμέγα 3, με μια από τις συνήθεις πλέον διατροφικές οδηγίες που δίνονται στις έγκυες να είναι να μην καταναλώνουν τόνο, ξιφία, σολομό και φυσικά με το τεράστιο πρόβλημα των μικροπλαστικών, τα οποία βρίσκονται πλέον σε κάθε θάλασσα και φυσικά τη Μεσόγειο. Για την επίδρασή τους στην ανθρώπινη υγεία μόνο εικασίες μπορούμε να κάνουμε για την ώρα, μπορείτε να υποθέσετε όμως ότι τα νέα δεν θα είναι και πολύ ευχάριστα.
Από πού όμως μπορώ να προσλάβω ωμέγα 3 στη φυτοφαγική διατροφή, μιας και συμβάλλουν στην ομαλή καρδιακή λειτουργία και στην ανάπτυξη ματιών και εγκεφάλου;

• Τριμμένος λιναρόσπορος
• Λινέλαιο (λάδι από λιναρόσπορο)
• Σπόροι τσία και
• Τα καρύδια
• Συμπληρώματα από μικροάλγη (δηλαδή φύκια)

 ΙΩΔΙΟ

Το ιώδιο είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδή αδένα  και του ανοσοποιητικού.
½ κουταλάκι του γλυκού ιωδιούχο αλάτι καλύπτει ένα σημαντικό μέρος των ημερήσιων αναγκών του ανθρώπου. Αν και ο WHO-ΠΟΥ συνιστά περιορισμένη χρήση άλατος για καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης,  στις βίγκαν έγκυες όμως  προτείνεται ένα κουταλάκι του γλυκού ημερησίως αφού έχουν χαμηλό κίνδυνο υπέρτασης και έτσι μια ελαφρά υψηλότερη πρόσληψη αλατιού για αυτή τη σύντομη περίοδο της ζωής τους δεν συνιστά πρόβλημα, αν παρόλα αυτά απαιτείται περιορισμός της λήψης του σε αυτή την περίπτωση συνιστάται η λήψη συμπληρώματος.
Institute of Medicine Washington 2001

ΒΙΤΑΜΙΝΗ D

Πολύ σημαντική κατά τη διάρκεια της κυήσεως είναι και η βιταμίνη D της οποίας τα επίπεδα εξαρτώνται από την έκθεση στον ήλιο αλλά και από την λήψη συμπληρώματος μιας και η πρόσληψή της μέσω της διατροφής είναι πολύ δύσκολη. Συνιστάται η λήψη συμπληρώματος (1.000-2.000 I U/ ημερησίως θεωρούνται ικανοποιητικά, ενώ πάνω από 4.000 IU/ημερησίως δεν συνιστούνται κατά τη διάρκεια της κυήσεως)

ενώ η έλλειψή της συνδέεται με

• προεκλαμψία
• διαβήτη κυήσεως
• πρόωρο τοκετό
• γέννηση λιποβαρούς νεογνού
• ελλείμματα στην ανάπτυξη των οστών του εμβρύου
• εμφάνιση νεογνικού άσθματος

Rcog-Royal College Of Obstetricians And Gynecologists 2011 and American College Of Gynecologists 2008

Ένας λόγος που αποτρέπει αρκετούς ανθρώπους από το να επιλέξουν μία βίγκαν διατροφή είναι ο φόβος ότι και τα φυτά περιέχουν βλαβερές ουσίες

«Μα … Και Τα Φυτά Είναι Γεμάτα Φυτοφάρμακα…»

Σε αυτό το σημείο θα βασιστώ πάνω στην πολύ αξιόλογη εργασία της κας Ελένης Πρίφτη, Χημικός 2018.
Eleni Prifti, IASIS Health Coaching,
ομάδα FB « Χορτοφάγοι γονείς/Vegan Parents»

Θα ήθελα να σας θέσω ένα ερώτημα. Ξέρεις κανείς από εσάς τι είναι η βιοσυσσώρευση;
Η βιοσυσσώρευση λοιπόν είναι το φαινόμενο κατά το οποίο συμβαίνει το εξής: αυξάνει σταδιακά η συγκέντρωση μιας τοξικής ουσίας στους οργανισμούς μιας βιοκοινότητας, από τα χαμηλότερα προς τα υψηλότερα τροφικά επίπεδα. Βαρέα μέταλλα όπως ο μόλυβδος, ο υδράργυρος και το κάδμιο αλλά και άλλες τοξικές ουσίες καταλήγουν στον υδροφόρο ορίζοντα και από εκεί μέσω των ψαριών και των οστρακοειδών περνούν στα υπόλοιπα ζώα με τελικό αποδέκτη πάρα πολύ συχνά τον άνθρωπο. Τα φυτά ακριβώς επειδή είναι η βάση της τροφικής αλυσίδας έχουν πολύ μικρότερη συγκέντρωση τοξικών ουσιών από τα ζώα. Αρκεί για να καταλάβετε τη διαφορά να σας ενημερώσω ότι  πρέπει να φάτε 8.000 τόνους φυτών για να προσλάβετε την ίδια ποσότητα φυτοφαρμάκου όση θα παίρνατε αν τρώγατε ένα κιλό κρέας.

Ξέρεις επίσης κάποιος άλλος τι είναι η βιοδιαθεσιμότητα;
Βιοδιαθεσιμότητα είναι η βλάβη που τελικά προκαλεί μία τοξική ουσία στον άνθρωπο. Μία άλλη έννοια που έρχεται να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο το χάσμα ανάμεσα στην επικινδυνότητα βρώσης φυτών ή ζώων.

(Με τον όρο βιοδιαθεσιμότητα μιας τοξικής ουσίας εννοούμε τι ικανότητα έχει αυτή η ουσία να διαπεράσει τα τοιχώματα του εντέρου και να αντιδράσει χημικά με τα κύτταρα του κάθε οργανισμού οπότε και να δημιουργήσει βλάβες σε αυτόν).
Στην πλειοψηφία των τοξικών ουσιών που έχουν μελετηθεί η βιοδιαθεσιμότητα είναι μικρότερη όταν καταναλώνουμε φυτά οι φυτικές ίνες τους εμποδίζουν την απορρόφηση τοξικών ουσιών από το έντερο. Αντίθετα στα ζωικά τρόφιμα οι ίδιες τοξικές ουσίες συσσωρεύονται στο ζωικό λίπος, μιας και είναι λιποδιαλυτές και μπορεί πολύ εύκολα να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό αλλά και να παραμείνουν μιας και δεν αποβάλλονται με τα ούρα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό του καδμίου. Το κάδμιο είναι ένα τοξικό βαρύ μέταλλο που υπάρχει στα φυτοφάρμακα. Σε μελέτες που έγιναν βρέθηκε ότι η συγκέντρωση καδμίου στο αίμα των χορτοφάγων ήταν μεγαλύτερη αλλά προς έκπληξη ο κίνδυνος καρκινογένεσης μικρότερος. Γιατί; Διότι όταν το κάδμιο λαμβάνεται σε μη βιοδιαθέσιμες μορφές, μέσω της φυτικής διατροφής ΔΕΝ φαίνεται να προκαλεί ανάλογη αύξηση στην τοξικότητα όπως όταν λαμβάνεται μέσω της ζωικής διατροφής.

Cadmium and Cancer: Plats vs Animal Foods
NutritionFacts.org. 6/2014  

Επακόλουθο της βιοσυσσώρευσης είναι η επιβάρυνση του μητρικού γάλακτος, αλλά και του εμβρύου μέσω του πλακούντα, με τοξικές χημικές ουσίες. Τα θηλάζοντα βρέφη είναι δυστυχώς η υψηλότερη κορυφή της τροφικής αλυσίδας, με αποτέλεσμα να υφίστανται το μέγιστο βάρος της επιλογής μιας παμφαγικής διατροφής.

«Η ημερήσια πρόσληψη διοξινών από βρέφη που θηλάζουν μπορεί να είναι τόσο υψηλή ώστε να είναι 80 φορές υψηλότερη από αυτή των ενηλίκων.»
Environmental Contaminants in Breast Milk- Krista Nickerson  Midwifery Wormers Health 2006

Ας μιλήσουμε και λίγο για το δέρμα μας για να κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι να ελέγχουμε τη σύσταση των καλλυντικών και απορρυπαντικών που γενικώς χρησιμοποιούμε.
Το δέρμα μας είναι το μεγαλύτερο ανθρώπινο όργανο. Ζυγίζει μέχρι 12 κιλά αποτελώντας το 15% του συνολικού βάρους μας και καλύπτει όλη την επιφάνεια του σώματός μας φτάνοντας μέχρι τα 2 τετραγωνικά μέτρα. Είναι ένα δυναμικό όργανο που απορροφά ουσίες από το περιβάλλον όπως κατά τη διάρκεια εφαρμογής προϊόντων περιποίησης. Έτσι όταν αυτά περιέχουν χημικά και γενικώς επιβλαβείς ουσίες δημιουργούνται παθολογικές καταστάσεις. Μία τέτοια ευρέως διαδεδομένη ουσία είναι η καρμίνη ή κοχιλίνη, η πιο διαδεδομένη φυσική χρωστική που δίνει ένα υπέροχο κόκκινο χρώμα ΑΛΛΑ προέρχεται από το αποξηραμένο σώμα σκαθαριών και μάλιστα τα θηλυκά έντομα και τα αυγά τους, που συλλέγονται από κάκτους της ερήμου των Άνδεων.

Η ουσία αυτή χρησιμοποιείται σαν χρωστική σε χιλιάδες προϊόντα, ενδεικτικά μόνο να αναφέρω:

• κραγιόν
• λιπ γκλος
• ρουζ
• πούδρες
• βερνίκια νυχιών (Ναι και μέσω νυχιών γίνεται η απορρόφηση ουσιών)
• προϊόντα μαλλιών

Αλλά και

• παγωτά
• καραμέλες
• τσίχλες
• μαρμελάδες κ.τ.λ.

Η ουσία αυτή έχει αποδειχθεί επικίνδυνη για τον άνθρωπο μιας και προκαλεί:

• σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις
• άσθμα
• πονοκέφαλο
• πρήξιμο ματιών
• πρήξιμο γλώσσας

Allergic contact dermatitis from carmine in cosmetic blush. 2011 NCBI

Άλλες ουσίες είναι:

• το σκουαλένιο (αν και υπάρχει και φυτικό) από το συκώτι του καρχαρία
• αλλαντοϊνη από ούρα αγελάδας
• αμπάρο από το λεπτό έντερο των φαλαινών

και συνεχίζει ο μακρύς κατάλογος των ουσιών που παίρνουμε εκμεταλλευόμενοι το κάθε κύτταρο των ταλαιπωρημένων κορμιών των υπόλοιπων ζώων του πλανήτη μας (και λέω υπόλοιπων γιατί και ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο) τα οποία έχουν την ατυχία να τον μοιράζονται μαζί μας. Αλλά και ο άνθρωπος έχει την ατυχία να χρησιμοποιεί τις γνώσεις που απέκτησε αυτοκαταστροφικά, επηρεάζοντας αρνητικά ακόμα και τα ίδια τα παιδιά του, επιβαρύνοντάς τα ακόμα και αγέννητα μέσα στη μήτρα.

Καθώς η διατροφή είναι ο πιο σημαντικός παράγων του τρόπου ζωής  που καθορίζει το επίπεδο υγείας το δικό μας και των παιδιών μας, ο βίγκαν τρόπος διατροφής αυξάνει παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες ακολουθώντας τη γνώση ότι εμποδίζει την ανάπτυξη:

• καρδιοαγγειακών παθήσεων
• διαβήτη τύπου 2
• καρκίνου

‍

Και ειδικότερα στην κύηση συμβάλλει  ώστε οι εγκυμονούσες να διατηρούν:

• ικανοποιητικό σωματικό βάρος
• χαμηλότερες τιμές χοληστερίνης
• χαμηλότερη αρτηριακή πίεση

Συνεπώς μικρότερο κίνδυνο για μαιευτικά προβλήματα:

• προεκλαμψία – εκλαμψία
• διαβήτη κυήσεως
• αυξημένο ποσοστό καισαρικών τομών

Επιπλέον παρέχουν:

• μεγαλύτερη προστασία στα παιδιά τους από τοξικούς παράγοντες
• μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης παιδιατρικών νόσων:
• αλλεργίες
• άσθμα
• διαβήτη
• νευρολογικές παθήσεις
• λαγώχειλο
• κάποιες μορφές παιδικών καρκίνων:
• εγκεφαλικός όγκος
• λευχαιμία
• ρετινοβλάστωμα (στον οφθαλμό)

Pogoda JM, Preston-Martin S, Howe G, Lubin F, Mueller BA, Holly EA, Filippini G, Peris-Bonet R, McCredie MR, Cordier S, et al. An international case-control study of maternal diet during pregnancy and childhood brain tumor risk: a histology-specific analysis by food group. Ann Epidemiol 2009;19:148–60.

Miyake Y, Sasaki S, Tanaka K, Hirota Y. Consumption of vegetables,fruit, and antioxidants during pregnancy and wheeze and eczema in infants. Allergy 2010;65:758–65.

Brekke HK, Ludvigsson J. Daily vegetable intake during pregnancy negatively associated to islet autoimmunity in the offspring—the ABIS study. Pediatr Diabetes 2010;11:244–50.

Krapels IP, van Rooij IA, Ocke MC, West CE, van der Horst CM, Steegers-Theunissen RP. Maternal nutritional status and the risk for orofacial cleft offspring in humans. J Nutr 2004;134:3106–13.

Mosby TT, Cosgrove M, Sarkardei S, Platt KL, Kaina B. Nutrition in adult and childhood cancer: role of carcinogens and anti-carcinogens. Anticancer Res 2012;32:4171–92.

Jensen CD, Block G, Buffler P, Ma X, Selvin S, Month S. Maternal dietary risk factors in childhood acute lymphoblastic leukemia (United States). Cancer Causes Control 2004;15:559–70.

Spector LG, Xie Y, Robison LL, Heerema NA, Hilden JM, Lange B, Felix CA, Davies SM, Slavin J, Potter JD, et al. Maternal diet and infant leukemia: the DNA topoisomerase II inhibitor hypothesis: a report from the children’s oncology group. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005;14(3):651–5.

Orjuela MA, Titievsky L, Liu X, Ramirez-Ortiz M, Ponce-Castaneda V, Lecona E, Molina E, Beaverson K, Abramson DH, Mueller NE. Fruit and vegetable intake during pregnancy and risk for development of sporadic retinoblastoma. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005;14 (6):1433–40.

Ολοκληρώνοντας το κύριο μέρος αυτής της ομιλίας θα ήθελα να αναφέρω ένα φωτεινό και οικείο παράδειγμα ελληνικής βίγκαν οικογένειας, που χαίρει άκρας υγείας. Είναι η οικογένεια που δημιούργησαν δύο εξέχουσες προσωπικότητες της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας, η κυρία Αναστασία Ψειρίδη, πανεπιστημιακός Επίκουρος καθηγήτρια στην Πάντειο, πιστοποιημένη στη φυτική διατροφή, και ο κύριος Κωστής Τσαρπάλης, καρδιολόγος απόφοιτος πανεπιστημίου Cambridge. Ακολούθησαν βίγκαν διατροφή κατά τη διάρκεια των δύο κυήσεων που είχαν και απέκτησαν δύο παιδάκια τα οποία ακολουθούν αποκλειστικά βίγκαν διατροφή.
Εδώ θα ήθελα να κάνω ένα σχόλιο: Γενικώς θα σας προέτρεπα να ανησυχείτε για την υγεία παιδιών παμφάγων οικογενειών που καταναλώνουν κρουασάν, πίτσες, πατατάκια, τυρόπιτες, αναψυκτικά κ.τ.λ. παρά για τα παιδιά βίγκαν οικογενειών.

Θέλω να πιστεύω ότι από όλα τα παραπάνω έγινε σαφές ότι δεν είναι απαραίτητο για να είμαστε υγιείς να καταναλώνουμε ζώα, ούτε να τα εκμεταλλευόμαστε για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Σήμερα δεν την τεράστια πρόοδο που έχει επιτελεστεί δεν χρειαζόμαστε δερμάτινα παπούτσια για να μην είμαστε ξυπόλητοι, ούτε προβιές και γούνες για να μην κρυώνουμε και σαφέστατα όχι ζώα σε τσίρκο για να διασκεδάζουμε ή φυλακισμένα σε ζωολογικούς κήπους και δελφινάρια για να εκπαιδευτούν τα παιδιά μας πως μοιάζουν τα δελφίνια και τα λιοντάρια.
Σε τι κοινωνία επιλέγουμε να ζούμε;
Αυτή στην οποία επικρατούν οι νόμοι της ζούγκλας, που ο ισχυρότερος επιβάλλει τη θέλησή του ή σε μια κοινωνία όπου ο δυνατότερος έχει την ευθύνη να προστατέψει τον αδύναμο;
Ας μη ξεχνάμε ότι: Όσο πιο ευάλωτο είναι το θύμα, τόσο πιο αποτρόπαιο είναι το έγκλημα.
Πιστεύω ότι όλοι μας θα θέλαμε να ζήσουμε σε μια κοινωνία όπου η δύναμη θα είναι συνώνυμη της υπευθυνότητας.
Και ποιο είναι το πεπρωμένο μας;

• Φύλακες ή
• Καταστροφείς του πλανήτη;

Θέλουμε να καταδυναστεύσουμε αυτόν τον κόσμο που μας περιβάλλει ή να τον προστατεύσουμε και να θεραπεύσουμε τις πληγές που οι προηγούμενες γενεές δημιούργησαν;
Είναι ο άνθρωπος εν τέλει κατάρα ή ευλογία;

Ας αποφασίσει ο καθένας από εμάς και για την κάθε μέρα της ζωής του. Και εδώ έρχεται η λαϊκή ρήση: « Ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη.» Όμως η βροχή ξεκινάει από μία μόνο σταγόνα και φανταστείτε όταν εκατομμύρια σταγόνες ρέουν προς μία κατεύθυνση τι μπορεί να συμβεί. Μην αφήσετε κανέναν να σας πείσει ότι οι αποφάσεις σας δεν μετράνε. Είναι δική σας απόφαση να προσπαθήσετε να φτιάξετε έναν καλύτερο κόσμο ή έναν χειρότερο.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σας ρωτήσω, υπάρχει κανείς εδώ μέσα που να πιστεύει ότι οι βίγκαν είναι καλύτεροι από τους άλλους ανθρώπους;
Φυσικά και όχι.
Το να μην ασκείς βία όμως είναι καλύτερο από το να ασκείς.

«Προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι όχι από τους άλλους, αλλά από αυτό που ήμασταν χθες».
Patrik Baboumian,
strongman and vegan

Θα ήθελα να σας θέσω το ίδιο ερώτημα που έχει θέσει και ο αγαπημένος μου Ακαδημαϊκός Γκάρυ Λ. Φρανσιόν:
«Αν δεν είσαι βίγκαν, έχω μια απλή ερώτηση για εσένα: Γιατί όχι;»
Γκάρυ Λ. Φρανσιόν 2019
Καθηγητής Νομικής και Φιλοσοφίας
Πανεπιστήμιο Ρότσεστερ, Βιρτζίνια
Επί 36 χρόνια βίγκαν και ακόμα ζει!!!

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω από τα βάθη της ψυχής μου τους διοργανωτές του Vegan Life Festival που μου έκαναν την τιμή να με προσκαλέσουν, την οικογένειά μου που με ανέχτηκε αυτόν τον καιρό που ετοίμαζα την ομιλία – ανέχτηκε στην σχεδόν πλήρη απουσία μου από κοντά τους, τον άντρα μου Πέτρο Καπράλο που παρ’ όλες τις διαφορές μας με στηρίζει και ας με πειράζει με το πιπεράτο χιούμορ του ότι δεν είναι ανάγκη να κάνουμε κράτηση σε εστιατόριο αφού όπου κι αν πάμε θα βρω γρασίδι να βοσκήσω, τους δύο γιους μου, Σπύρο και Βασίλη, για την αμέριστη συμπαράσταση που μου παρέχουν, τη μητέρα μου, Ρουμπίνη, για τη διαρκή στήριξή της, τη γραμματέα μου Μαρία Χατζηκωνσταντίνου που έκλεισε δίπλα μου 13 συνεχόμενες ώρες, σε μία μόνο ημέρα εργασίας, γράφοντας την ομιλία με ένα 8ώρο διάλειμμα που κάναμε λειτουργώντας το ιατρείο μου και γενικά με επιβαρυμένους ρυθμούς εργασίας και τις υπόλοιπες ημέρες. Επίσης, ήθελα να ευχαριστήσω τις δύο εξαίσιες και πολυαγαπημένες μου διαιτολόγους, Δέσποινα Μαρσέλου και Νίκη Μαρτιμιαννάκη που με βοήθησαν πολύ με τις γνώσεις τους, την κυρία Δέσποινα Χατζησαββίδου που επιμελήθηκε αυτά τα πολύ όμορφα σλάιτς, τον κύριο Αποστόλη Κουμαρίνο που με βοήθησε στην παρουσίαση αυτής της ομιλίας. Πλήθος υπέροχου βίγκαν κόσμου που με στηρίζει ηθικά και πνευματικά, φίλες, γνωστοί, εγκυμονούσες και ασθενείς που με εμπιστεύονται και μου δίνουν δύναμη με την αγάπη που δείχνουν στο πρόσωπό μου. Και φυσικά όλους εσάς που με τιμάτε με την παρουσία σας και βρίσκεστε  Σάββατο απόγευμα μια ιδιαίτερη μέρα της εβδομάδας, μέρα ξεκούρασης αλλά και διασκέδασης και παρόλα αυτά τη θυσιάσατε για να παρευρεθείτε εδώ πέρα.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την ομιλία στο παρακάτω link:
https://www.youtube.com/watch?v=3zyvys3-kjs&t=1s